प्रजा _prajā

प्रजा (Changed to प्रजस् at the end of a Bah. com- pound, when the first member is अ, सु or दुस्; as अवेक्षित- प्रजः R.8.32; सुप्रजस् 18.29.)

1 Procreation, generation, propagation, birth, production.

-2 Offspring, progeny, issue; children, brood (of animals); प्रजार्थव्रतकर्शिताङ्गम् B.2.73; प्रजायै गृहमेधिनाम् R.1.7; Ms.3.42; Y.1.269; so बकस्य प्रजा, सर्पप्रजा &c.

-3 Posterity, descendants.

-4 A creature.

-6 Subjects, people, mankind; ननन्दुः सप्रजाः प्रजाः; R.4.3; प्रजाः प्रजाः स्वा इव तन्त्रयित्वा Ś.5.5. and स्वाभ्यः प्रजाभ्यो हि यथा तथैव सर्वप्रजाभ्यः शिवमाशशंसे Bu. Ch.2.35 (where प्रजा has sense 2 also); R.1.7;2.73; Ms.1.8.

-6 Semen.

-7 An era; Buddh.

-Comp. -अध्यक्षः 1 an epithet of the sun.

-2 of Dakṣa.

-अन्तकः Yama, the god of death; अथ वा मृदु वस्तु हिंसितुं मृदुनैवारभते प्रजान्तकः R.8.45.

-ईप्सु a. desirous of progeny.

-ईशः, -ईश्वरः the lord of men, a king, sovereign; तमभ्यनन्दत् प्रथमं प्रबोधितः प्रजेश्वरः शासनहारिणा हरेः R.3.68;5.32; प्रजाश्चिरं सुप्रजसि प्रजेशे ननन्दुरानन्दजलाविलाक्ष्यः 18.29.

-उत्पत्तिः f.

-उत्पादनम् the raising up of progeny.

-कल्पः the time of creation; Hariv.

-काम a. desirous of progeny.

-कारः author of the creation.

-तन्तुः a line of descendants, lineage, race.

-तीर्थम् the auspicious moment of birth; Bhāg.

-द a.

1 granting progeny.

-2 removing bar- renness.

-दानम् silver.

-द्वारम् N. of the sun.

-नाथः 1 an epithet of Brahmā.

-2 a king, sovereign, prince; प्रजाः प्रजानाथ पितेव पासि R.2.48;1.83.

-निषेकः 1 im- pregnation, seed (implanted in the womb); प्रजानिषेकं मयि वर्तमानं सूनोरनुध्यायत चेतसेति R.14.6.

-2 offspring.

-पः a king.

-पतिः 1 the god presiding over creation; प्रजने च प्रजापतिम् Ms.12.121.

-2 an epithet of Brahmā; अस्याः सर्गविधौ प्रजापतिरभूच्चन्द्रो नु कान्तिप्रदः V.1.9.

-3 an epithet of the ten lords of created beings first created by Brahmā (see Ms.1.34).

-4 an epithet of Viśvakarman, the architect of gods.

-5 the sun.

-6 a king.

-7 a son-in-law.

-8 an epithet of Viṣṇu.

-9 a father, progenitor.

-1 the penis.

-11 a sacrifice; ˚हृदयम् A kind of सामगान.

-12 N. of a संवत्सर.

-परि- पालनम्, -पालनम् the protection of subjects.

-पालः, -पालकः a king, sovereign.

-पालिः an epithet of Śiva.

-पाल्यम् royal office.

-वृद्धिः f. increase of progeny.

-व्यापारः care for or anxiety about the people.

-सृज् m. epithet of Brahmā; कृतः प्रजाक्षेमकृता प्रजासृजा Śi.1.28.

-हित a. beneficial to children or people. (

-तम्) water.